Die bylmoord op die Van Breda-gesin in De Zalze-landgoed laat ‘n mens verbyster. Weer eens word daar in die media, soos, News24 en die Sunday Times, wyd bespiegel oor die moord en wie die verdagte is.
Vroeër het ouermoorde sporadies voorgekom: In 2000 skiet Kevin Pezarro (20) beide sy ouers dood. In 2001 vermoor Justin Walker (17) sy ma met ’n mes en pleeg daarna selfmoord. Riaz Kadwa (24) skiet beide sy ouers in 2007 dood.
In die afgelope drie jaar is daar egter ’n toename in dié tipe moorde. In 2012 kap die aangenome Martin Brits (17) ds. Willem Brits met ’n byl dood. Die Griekwastad-moorde wat Don Steenkamp (17) in April 2012 gepleeg het, is ook nog vars in die geheue. In Maart 2013 verwurg Phoenix Racing Cloud (17) en haar kêrel haar ma. In Maart 2014 skiet
Herman Pienaar beide sy ouers in Centurion dood (hy is vir sielkundige waarneming opgeneem); en pas Desember 2014 nog steek ‘n 16-jarige seun sy ouma met ’n swaard dood nadat hy glo deur die dood en reeksmoordenaars gefassineer was. Dit is duidelik dat ouermoord aan die toeneem is. Waarom? Wat is die oorsaak van hierdie bose tendens?

‘n Komplekse kwessie
Ouermoord is ’n komplekse kwessie. Volgens kundiges speel omgewings-, biologiese en sielkundige faktore ’n rol. En hoe ongewild dit ook al in die sekulêre wêreld mag wees – daar is ook ’n geestelike aspek aan hierdie saak verbonde. Van die oorsake wat kenners identifiseer, is: dwelms, satanisme, ‘n verbrokkelde ouer-kind-verhouding, mishandeling, depressie, psigopatie of skisofrenie. Alle voorvalle kan nie oor dieselfde kam geskeer word nie; elkeen bevat sy eie unieke elemente wat tot die tragedie bygedra het.

Versadig met geweld
Prof. Christiaan Bezuidenhout, ‘n kriminoloog aan die Universiteit van Pretoria skryf die toename aan ouermoord toe aan die feit dat “die samelewing sy kantelpunt vir geweld bereik het”. Volgens hom is die samelewing verby die punt van herstel. “Kinders sien gereeld geweld in hulle huis of omgewing.”

Afwesige ouers
Hy gaan voort: “Kinders se kognitiewe bane word nie [meer] van kleins af gevorm sodat hulle leer wat reg is en wat verkeerd is nie.” Soveel kinders word weens afwesige ouers en enkelouergesinne op hulle eie groot. Dus is daar ’n leemte wat betref teregwysing en die aanleer van goeie maniere en respek vir ander en veel belangriker, die korreksie van verkeerde gedrag. Morele gedrag is nie aangebore nie en moet aangeleer word.

Gebrek aan geestelike leiding
Vroeër is ’n Christelike grondslag nog vasgelê deur godsdiensonderrig op skool, saalopening met Bybellees en gebed. Hoewel dit beslis nie ’n Christen van die kind gemaak het nie, is ’n wete van wat reg is, vasgelê.
Talle jongmense het geen basiese kennis van die Bybel nie. Ons humanistiese sekulêre samelewing het só ver van God se standaard afgewyk dat die volgende geslag nie ’n loodlyn het waarteen gedrag gemeet kan word nie.

Disfunksionele gesinne
Wanneer ’n kind in ’n disfunksionele gesin grootword, leer hy nie hoe om op ‘n gesonde manier aan sy frustrasies uiting te gee nie. Oormatige streng beheer oor die kind, konflik in die huis, mishandeling of emosionele manipulasie laat die vertrouensverhouding tussen ouer en kind skade ly. Binne so ’n kookpot van opgekropte emosies kan ’n ‘snellergebeurtenis’ tot ’n uitbarsting lei waar die kind onbeheersd moord pleeg.

Psigiatriese siektes
Dr. Hannetjie Brits, ‘n opvoedkundige sielkundige, vind dat baie kindermisdadigers aan ongediagnoseerde psigiatriese siektes soos skisofrenie ly. Dikwels weet ouers dat hulle kinders ‘anders’ is, maar is huiwerig om om hulp aan te klop omdat hulle dit nie finansieel kan bekostig nie; daar ’n stigma aan sielkundiges en psigiatriese siektes kleef; of omdat hulle bloot nie wil erken dat daar ’n probleem is nie.
Tekens van psigiatriese probleme in kinders:
• gebrek aan emosies met gepaardgaande wreedheid
• gebrek aan berou
• ernstige gedragsprobleme wat ander te na kom en sosiale norme verbreek
• mishandeling van diere
• seksuele aggressie
• vandalisme
• diefstal en leuens sonder berou
• Geen onderskeiding tussen reg en verkeerd nie
Ouers wat sulke eienskappe opmerk, moenie huiwer om die hulp van ‘n psigiater of sielkundige in te roep nie.

Dwelms
Dwelms is ’n groot bydraende faktor tot ouermoord. In die Phoenix-moord was dwelms byvoorbeeld betrokke. Volgens dr. Anna van der Hoven, kriminoloog aan UNISA, verloor kinders hulle perspektief wanneer die chemikalieë die denke begin versteur. Die gebruik van tik word veral aan uiters gewelddadige aggressie gekoppel.
Ouers se eerste reaksie wanneer hulle van die dwelmprobleem bewus word, is om finansiële toelae te staak. As die kind dan aan onttrekkingsimptome begin ly, en nie in ’n rehabilitasiesentrum is nie, kan hy sy ouers verantwoordelik hou en kan sy magtelose woede en aggressie oorgaan tot moord.

Die okkulte
Tieners is van nature nuuskierig oor die bonatuurlike en word aangetrek deur geestelike ervarings. Dit is ook tydens hierdie tienersoeke na identiteit en rebellie teen gesag dat hulle met die okkulte deurmekaar raak. Ouers moet bedag wees op ’n skielike belangstelling in die magiese, okkulte, satanisme en die dood. Me. Therese Lategan, ‘n kliniese sielkundige wat in aggressiewe gedrag by kinders spesialiseer, raai ouers aan om hulp in te roep voordat aggressie of depressie buite beheer raak en tot ’n gesinsmoord of selfmoord kan lei.

Die wortel van die kwaad
Hoewel al hierdie faktore geldig is, lê sonde 99,9% aan die wortel daarvan. Dit bly ‘n bepaalde besluit om jou ouers te vermoor. Waar die mens homself as god in sy eie lewe verhef, oes hy die ‘dood’. As sonde gesien word as die simptoom van die gedrag, verstaan ons die Bybel se uitspraak dat die loon van die sonde die dood is. ‘dood’ het verskillende vorme hier op aarde. Die oplossing is dat die gevalle mens nuut gemaak word, en dat die vleeslike mens na die Gees moet begin wandel. Dit is net in Christus dat daar lewe in oorvloed is.

Wat is die oplossing?
Spreuke 22:6 gee duidelike riglyne: “Gee leiding aan ’n jongmens oor hoe hy moet leef, en hy sal ook as hy al oud is nie daarvan afwyk nie.” Wanneer ’n kind van kleins af liefdevol geleer is wat gehoorsaamheid, verantwoordelikheid en bedagsaamheid is, sal hy/sy ’n goed aangepaste lid van die gesin en samelewing wees. Ongelukkig word ouerlike dissipline deesdae met outoritêre ouers vereenselwig wat hulle kinders emosioneel onderdruk en hulle vryheid ontneem.
James Dobson, ‘n Christen-sielkundige, verduidelik dat kinders juis veilig voel wanneer daar reëls is. Hy vertel van ’n geval waar ’n kleuterskoolheining verwyder is sodat die kinders ‘meer vryheid’ kon ervaar sonder die visuele versperring. Die kindertjies het egter in die middel van die speelgrond saamgebondel. Daar is sekuriteit in vasgestelde grense; daar is die kind juis vry om sy persoonlikheid te ontwikkel. Sonder dissipline heers wanorde en onsekerheid.

Jou eie lewe moet spreek
Dit help nie ons preek Jesus en ’n Christelike lewenstyl, maar is self in opstand teen gesag nie. Om Christus aan te neem behels ’n getransformeerde lewe .
As die gesinstruktuur verbrokkel, is dit soveel makliker vir ’n onseker, soekende kind om by dwelms en satanisme betrokke te raak.
Bestee kwaliteittyd as gesin saam. Wanneer almal saam ’n bordspel geniet, of betekenisvolle gesprekke rondom ’n kampvuur voer, word gesinsbande gesmee en kan openhartige gesprekke op ’n natuurlike wyse plaasvind.
Tegnologie dra by tot die afstand tussen ouers en kinders – gesinslede sit elkeen met ‘n slimfoon in die hand sonder om met mekaar te kommunikeer en in voeling met mekaar te bly. Moenie self agter jou skootrekenaar wegraak en nie oogkontak en hartskontak met jou kinders maak nie. Wanneer jy nóú met jou kinders saamleef, sal jy makliker opmerk wanneer daar iets skort en sal daar ‘n vertrouensverhouding wees sodat julle daaroor kan gesels.